Tradycyjny podział depresji ze względu na przyczyny obejmuje:
- depresję endogenną – często utożsamianą jest z dużą depresją, uwarunkowaną biologicznie (m.in. genetycznie), charakteryzującą się brakiem uchwytnej przyczyny zewnętrznej (np. stresujących okoliczności lub przeżyć) oraz zwykle wysokim nasileniem dolegliwości,
- depresję egzogenną, inaczej depresję reaktywną – związaną z czynnikami psychospołecznymi lub poprzedzoną stresującymi, przytłaczającymi wydarzeniami np. utratą bliskiej osoby, niepowodzeniami życiowymi lub innymi problemami zdrowotnymi.
W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób wyróżniono następujące postacie zaburzeń depresyjnych:
- epizod depresyjny, inaczej epizod dużej depresji – rozpoznanie stosowane w przypadku wystąpienia u danej osoby po raz pierwszy w życiu zespołu objawów depresyjnych, które trwają co najmniej 2 tygodnie,
- zaburzenia depresyjne nawracające – rozpoznawane są wówczas, gdy u pacjenta wystąpiły co najmniej dwa epizody dużej depresji, zaś nie występowały objawy maniakalne m.in. takie jak wzmożenie nastroju i zwiększona ilość energii, które przemawiałyby za diagnozą choroby afektywnej dwubiegunowej,
- epizod depresyjny w przebiegu zaburzeń afektywnych dwubiegunowych ,
- dystymia – rozpoznanie stosowane w przypadku utrzymywania się przez ponad 2 lata objawów depresyjnych, lecz o mniejszym nasileniu niż w przypadku epizodu depresyjnego,
- depresja poschizofreniczna– przejawia się wystąpieniem objawów depresyjnych po epizodzie zaostrzenia psychozy schizofrenicznej, przy czym objawy schizofrenii mogą się nadal utrzymywać, lecz nie dominują już w obrazie klinicznym,
- organiczne zaburzenia depresyjne– mogą one być wywołane przez różne stany wiążące się z dysfunkcją mózgu spowodowane pierwotną chorobą mózgu, chorobami układowymi, egzogennymi substancjami toksycznymi lub hormonalnymi, chorobami endokrynnymi lub innymi chorobami somatycznymi.
Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób ICD-10 różnicuje epizody depresji – zarówno jednobiegunowej, jak i dwubiegunowej – ze względu na ich nasilenie, na:
- epizody depresji łagodne,
- epizody depresji umiarkowane,
- epizody depresji ciężkie bez objawów psychotycznych,
- epizody depresji ciężkie z objawami psychotycznymi.
Innymi postaciami depresji są:
- depresja anaklityczna (inaczej choroba szpitalna) – termin odnoszący się do zaburzeń obserwowanych u części noworodków i niemowląt w odpowiedzi na izolację od matki (np. związaną z pobytem w szpitalu lub umieszczeniem w domu dziecka), co objawia się: utratą apetytu prowadzącym do spadku wagi ciała, zaburzeniami rytmu snu i czuwania, apatią, małą ruchliwością, mniejszą skłonnością do płaczu, niestrawnością (dyspepsją), zanikiem odruchu ssania i okresową podwyższoną temperaturą ciała,
- depresja anankastyczna (depresja z natręctwami, zespół depresyjno-anankastyczny) – postać depresji, której towarzyszą myśli natrętne (obsesje, według części autorów ruminacje) lub czynności natrętne (kompulsje); natrętne myśli i impulsy pacjentów zwykle dotyczą tematów samobójstwa, grzeszności, poczucia winy lub wstydu,
- depresja atypowa – postać depresji charakteryzująca się zachowaniem reaktywności nastroju w stosunku do bieżących wydarzeń, wzmożeniem apetytu, wzrostem masy ciała, wzmożoną sennością, uczuciem zmęczenia lub ciężkości ciała, znaczną wrażliwością na odrzucenie w relacjach interpersonalnych,
- depresja depersonalizacyjna – postać depresji endogennej przebiegająca ze stanem głębokiego zobojętnienia, poczuciem utraty kontaktu emocjonalnego z otoczeniem społecznym, utratą zdolności do przeżywania emocji nie tylko zadowolenia czy przyjemności, lecz także smutku, żalu, złości, czemu towarzyszy podwyższone ryzyko samobójcze,
- depresja hipochondryczna – w obrazie klinicznym na pierwszy plan wysuwają się troska i lęk pacjenta o stan własnego zdrowia, zwykle somatycznego; zniekształcenia przekonań dotyczących kwestii zdrowia mogą osiągać nasilenie urojeniowe,
- depresja lekooporna – zwykle definiowana jest jako depresja, w toku leczenia której nie uzyskano poprawy po zastosowaniu w zalecanych dawkach i przez odpowiedni czas dwóch kolejnych leków przeciwdepresyjnych z różnych grup, w takim przypadku skutecznym leczeniem mogą być zabiegi elektrowstrząsowe,
- depresja lękowa – postać depresji, w której dominują objawy psychiczne, behawioralne i wegetatywne objawy związane z lękiem, poczuciem zagrożenia, niepokojem ruchowym, często także z bezsennością oraz znacznym ryzykiem samobójczym,
- depresja maskowana – postać depresji, w przebiegu której skargi pacjenta są bardziej swoiste dla innych chorób, w tym somatycznych, np. zaburzenia bólowe, męczliwość, lęk przed innymi ciężkimi chorobami etc.; przyjmuje się, że depresja maskowana jest stosunkowo częsta u dzieci i młodzieży,
- depresja melancholiczna– postać depresji z wydatnymi objawami anhedonii, braku energii, abulii, spadkiem napędu psychoruchowego,
- depresja młodzieńcza – jest zaburzeniem, które występuje u osób w okresie dojrzewania, w którego obrazie psychopatologicznym, poza typowymi objawami depresji, często występują objawy somatyzacyjne, uczucie zmęczenia lub znużenia, drażliwość (dysforia), zachowania autoagresywne, przekonanie o własnej niezaradności, lęk przed niepowodzeniami, obawy przed podejmowaniem zadań, trudności szkolne,
- depresja poporodowa – postać depresji rozpoczynająca się u kobiety w ciągu kilku tygodni po urodzeniu dziecka, przebiegająca z poczuciem bycia niewystarczająco dobrą matką, poczuciem przytłoczenia sytuacją opieki nad dzieckiem, niekiedy z myślami o skrzywdzeniu dziecka,
- depresja sezonowa– rodzaj nawracających zaburzeń nastroju, w przebiegu których do występowania epizodów depresji zwykle o łagodnym lub umiarkowanym nasileniu dochodzi zwłaszcza w okresach późnej jesieni, zimy lub wczesnej wiosny, z kolei w okresie wiosennym pacjenci często miewają epizody hipomanii, co skłoniło część badaczy do uznawania depresji sezonowej za wariant zaburzenia afektywnego dwubiegunowego; przypuszcza się, że istotnym czynnikiem wpływającym na wystąpienie depresji sezonowej jest niedobór światła słonecznego, co zaburza wydzielanie melatoniny oraz neuroprzekaźnictwo; rozpowszechnienie depresji sezonowej jest szczególnie wysokie w regionach o niewielkim nasłonecznieniu; zarówno w leczeniu, jak i zapobieganiu depresji sezonowej może być stosowana fototerapia;
- depresja urojeniowa– postać depresji, w której osiowym objawom depresyjnym towarzyszą nieprawdziwe przekonania, których krytyczne zrewidowanie jest dla pacjenta nieosiągalne (urojenia), które mogą dotyczyć nadchodzącej ruiny materialnej, przytłaczającej grzeszności, absurdalnie wyolbrzymionego poczucia winy, nadchodzącej kary, innych chorób somatycznych; wiąże się z tym podwyższone ryzyko samobójcze,
- depresja wywołana stosowaniem substancji psychoaktywnych – różne substancje, zarówno stosowane w lecznictwie jak i przyjmowane w celach rekreacyjnych, mają wpływ depresjogenny (np. zespół zależności od alkoholu może być przyczyną wystąpienia zaburzeń depresyjnych, zwłaszcza w okresie odstawiennym),
- depresja z zahamowaniem – postać depresji, w której obrazie klinicznym przeważa spowolnienie psychoruchowe w skrajnych przypadkach przyjmujące postać bezruchu (osłupienia depresyjnego) z towarzyszącym mutyzmem,
- depresja katatoniczna – ciężka postać depresji przebiegająca ze skrajnym zahamowaniem psychoruchowym (osłupieniem depresyjnym) oraz mutyzmem, niekiedy z okresami nagłego pobudzenia ruchowego, tj. objawami katatonicznymi, przy czym chorzy często przeżywają głęboki smutek, urojenia depresyjne oraz lęk o wysokim nasileniu,
- zespół Cotarda – postać ciężkiej depresji z objawami psychotycznymi w formie urojeń nihilistycznych (np. błędnych przekonań o nieistnieniu, zaniku lub rozkładzie narządów wewnętrznych ciała, gniciu lub obumieraniu organizmu, byciu martwym etc.).
- depresja z towarzyszącymi zaburzeniami seksualnymi .